Zapraszamy na spotkanie z Andrzejem Czyżewskim, historykiem, pracownikiem naukowym Instytutu Studiów Politycznych PAN, specjalizującym się w tematyce polityki pamięci, dziejów polskiej opozycji demokratycznej w PRL, oraz powojennej historii historiografii.
Porozmawiamy o „Promienistych”, grupie partyzanckiej założonej w 1941 roku przez nastoletnich członków 16. Łódzkiej Drużyny Harcerskiej i związanej głównie z Bałutami, od 1942 roku działającej jako młodzieżowy oddział Gwardii Ludowej. „Młodzieżowcy z Marysina”, jak między innymi ich nazywano, nie przeprowadzili zbyt wielu ważnych akcji dywersyjnych, a po najpoważniejszej z nich – napadzie na sklep z bronią na ulicy Piotrkowskiej w dniu urodzin Adolfa Hitlera – zostali namierzeni i rozbici. Część z nich została aresztowana i rozstrzelana, część zginęła w bezpośredniej walce, inni trafili do obozu koncentracyjnego, nieliczni przeżyli. A jednak „Promieniści” zajmowali przez pewien czas ważne miejsce w oficjalnej polityce i historii propagowanej przez komunistycznej władze Łodzi. Ich imię otrzymał po wojnie jeden z hufców harcerskich, na ich cześć nazwano nowoutworzony park na Bałutach (obecnie, po dekomunizacji, Park im. Szarych Szeregów). Z kolei jedna z ulic na osiedlu studenckim Lumumbowo nosiła imię rodzeństwa Fibaków, które pełniło w organizacji ważne funkcje. Równolegle w dużych nakładach wydawano beletryzowane wspomnienia jednego z przywódców grupy Stanisława Gajka. Śladem „Promienistych” organizowano spacery i rajdy turystyczne dla młodzieży. Legenda „Promienistych” stała się istotną częścią pamięci pewnego pokolenia, czego dowodzą dyskusje i gorące spory np. o nazwę parku na Bałutach. Nigdy jednak nie przekroczyła poziomu lokalnego. Dlaczego tak się stało? I jak do tego doszło, że po ich historię sięgnęły władze komunistyczne i do czego ona im służyła? Kiedy i w jaki sposób zaczęło się budowanie mitu „Promienistych”?
❌𝘾𝙯𝙚𝙜𝙤 𝙟𝙚𝙨𝙯𝙘𝙯𝙚 𝙙𝙤𝙬𝙞𝙚𝙨𝙯 𝙨𝙞𝙚̨ 𝙥𝙤𝙙𝙘𝙯𝙖𝙨 𝙨𝙥𝙤𝙩𝙠𝙖𝙣𝙞𝙖?
▪️Jakimi wzorcami kierowała się komunistyczna propaganda tworząc mit organizacji?
▪️Na ile transformacja ustrojowa Polski zmieniła oficjalne upamiętnienia „Promienistych”, ale także więźniów obozu dziecięcego przy ul. Przemysłowej oraz łódzkiego getta?
▪️Jak to się stało, że w jednej z dzielnic Łodzi wszystkie te historie spotykają się, ale są istnieją oddzielnie, a być może wręcz konkurują o uwagę?
▪️Jaki jest związek mitu „Promienistych” z historią młodych komsomolców z „Młodej Gwardii” z Krosnodonu (obecnie Sorokyne w Ukrainie) i stworzoną w ZSRR narracją o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej i zwycięstwie nad faszyzmem?
▪️Jaką wizję polityki pamięci miały po wojnie komunistyczne władze Polski?
BIO:
Andrzej Czyżewski – w 2019 r. obronił doktorat z zakresu historii na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 2006-2018 pracownik łódzkiego oddziału IPN, następnie Wydziału Filozoficzno-Historycznego UŁ, obecne adiunkt w ISP PAN. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na historii najnowszej Polski, historii historiografii i memory studies. Odbywał staże naukowe w Historisches Institut/Osteuropäische Geschichte Justus-Liebig-Universität Giessen. Autor książek „Proces destalinizacji polskiej nauki historycznej w drugiej połowie lat 50-tych ** w.” (2007), „Czerwono-biało-czerwona Łódź. Lokalne wymiary polityki pamięci historycznej w PRL” (2021), współredaktor opracowań: „Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i **.” (2012), „Bez taryfy ulgowej. Dorobek naukowy i edukacyjny Instytutu Pamięć Narodowej 2000-2010” (2012). Publikował m.in. na łamach „Zeszytów Historycznych”, „Pamięci i Sprawiedliwości”, „Dziejów Najnowszych”, „Kwartalnika Historycznego”, „Studia Historica Gedanensia”, „Zagłady Żydów”.
Rozmowę poprowadzi Łukasz Kaczyński.
Wstęp na wydarzenie jest wolny.
Ilustracja: socrealistyczna mozaika z Muzeum "Młodej Gwardii" w Krasnodonie (Sorokyne) w Ukrainie, mieście obecnie tymczasowo okupowanym przez wojska rosyjskie. Autorami monumentalnej pracy umieszczonej w sali „Chwały” są: Ałłaa Horska, Wiktor Zaretski, Borys Plaksij, (W. Smirnow). Pannello miało być pod względem znaczenia kulminacyjnym punktem zwiedzania. Już w czasie powstawania mozaika była ciągle zagrożona zniszczeniem z powodu cenzury ideologicznej. Co więcej, Ałla Horska za działalność dysydencką została wydalona ze Związku Artystów i aby uratować gotową pracę oraz uchronić Zaretskiego oraz Plaksija przed kłopotami, musiała zrezygnować z autorstwa (na korzyść Smirnowa – architekta projektu); źródło zdjęcia i informacji: www.archive-uu.com.
Prosimy o zapoznanie się z regulaminem wydarzeń otwartych w Bibliotece Miejskiej w Łodzi
https://tiny.pl/c5skx
Also check out other Arts events in Lodz, Literary Art events in Lodz.
